NHỮNG CUỘC DI CƯ XƯA VÀ NAY

Sự di cư được coi là đặc trưng của loài người. Từ một nguồn gốc lúc đầu là ở Châu Phi, các nhóm người đã toả đi chiếm cứ tất cả các vùng đất của hành tinh này. Sự di cư thường kéo theo sự phổ biến các tư tưởng văn hoá, tập quán kỹ thuật từ vùng này sang vùng khác.

Nguyên nhân cơ bản,  di cư của các nhóm lớn các tộc người thường là do thừa dân số, sức ép dân số quá lớn, thiếu tài nguyên tư liệu sản xuất. Mặt khác khi trong xã hội xảy ra các cuộc xung đột, chiến tranh; con người cũng tự tìm đến nơi yên bình để làm ăn sinh sống. Ngoài ra việc di cư cũng do một số nguyên nhân khác như đi công cán theo nhiệm vụ, trốn chạy nhà cầm quyền bị lưu đày hay bị bán làm nô lệ, cho làm con nuôi.

Từ thế kỷ thứ 13 đến nay, các thế hệ con cháu nhà Trần đã từng di cư từ miền Nam Trung Quốc, xuống vùng Hải Dương, Thái Bình sang Nam Định, lên Kinh Thành, ra Quảng Ninh lập trường phái Trúc Lâm vào Thanh Hóa theo Nhà Lê…Đến nay hậu duệ nhà Trần đã có mặt ở khắp các vùng miền trên cả nước và nhiều nước khác nhau trên khắp thế giới.

Suốt những năm của thế kỉ 20 cho đến nay, các bậc ông cha và con cháu thuộc Dòng họ Cao Trần, phần đông làm ăn sinh sống tại quê Hoành Nha Giao Tiến và các xã lân cận. Năm đói 1945 nhiều gia đình đã phải đi kiếm sống trên các tỉnh miền núi như Thái Nguyên, Bắc Cạn, Yên Bái, Lào Cai. Trong những năm kháng chiến, quê hương Giao Tiến là vùng tranh chấp giữa Việt Minh và Pháp, nhiều gia đình đã di cư từ quê ra thành phố như Hà Nội, Hải Phòng. Cuộc di cư có tính chất quy mô chính trị lớn, đó là cuộc di cư vào Nam năm 1954. Khi miền Bắc phát triển kinh tế tập thể, nhà nước tổ chức cho bà con từ các tỉnh đồng bằng lên các tỉnh miền núi và đến các vùng mật độ dân số thấp. Do vậy mà con cháu Dòng họ Cao Trần đã có mặt tại các tỉnh thuộc Tây Bắc và Việt Bắc gày càng đông đúc hơn. Trong số này nhiều người đã quay trở lại quê nhà bởi quê mới không phải là vùng đất hứa. Cho đến sau năm 1975 khi giải phóng hoàn toàn miền Nam, một cuộc di cư mới lớn hơn quy mô hơn vào các tỉnh thành phia Nam. Tập trung đông hơn cả là thành phố Hồ Chí Minh, Vũng Tàu, Nha Trang, các tỉnh Tây Nguyên và  Nam bộ. Những năm 90 của thế kỉ 20 và những năm đầu thế kỉ 21, do tính chất năng động của các tỉnh phía Nam, do điều kiện thời tiết khí hậu, đất đai thổ nhưỡng, kinh tế biển, công nghiệp dầu khí và công nghiệp nhẹ, công nghiệp phụ trợ đã thu hút một lực lượng lớn nhân lực từ phía Bắc trong đó có nhiều con cháu của dòng họ.

Qua nhiều lần có dịp tiếp xúc, tôi luôn tìm hiểu đời sống tư tưởng tình cảm của các bậc cha bác anh chị em con cháu đi làm ăn xa quê, đồng thời cung cấp thông tin để người thân nắm được tình hình dòng họ và quê hương trong những năm tháng gần đây. Nhìn chung các gia đình và từng thành viên trong dòng họ khi xa quê vào các tỉnh phía Nam, đều có cuộc sống công việc ổn định và liên tục phát triển, nhiều gia đình thành đạt có mức thu nhập cao hơn nhiều lần so với ở quê nhà. Số gia đình có hoàn cảnh khó khăn hầu như rất ít. Tại các đia phương xa quê, các bậc cha bác và con cháu trong dòng họ đã tập trung lại trong những ngày giỗ, hoặc ngày Tết, tạo điều kiện về việc làm, giúp đỡ hỗ trợ về đất đai nhà cửa vốn liếng, động viên chia sẻ lúc khó khăn.

Bài học cho mỗi thành viên trong dòng họ để có cơ hội phát triển: trước hết là tinh thần tự vượt khó chăm chỉ và được học hành chu đáo khi có điều kiện. Điều quan trọng nữa là cần năng động biết hợp tác và tận dụng có hiệu quả sự hỗ trợ của người thân.

Có nhiều thành viên trong dòng họ khi xa quê mà tôi gặp vẫn một lòng đau đáu nhớ về dòng họ, cha ông. Muốn tìm hiểu về sử, phả về dòng họ, tổ tiên và trân trọng tình huyết thống. Đây là xu hướng chiếm đa số. Ở đây phải kể đến các Chi nhánh họ Cao Trần tại Bạch Long-Giao Thủy do cụ Cao Lương Sách (đời 11) thành lập, Chi nhánh họ Cao Trần tại Giao Thiện-Giao Thủy do cụ Cao Hưng Lợi (đời 11) thành lập, Chi nhánh họ Cao Trần tại Làng Vàng Gia Phú Bảo Thắng Lào Cai do cụ Cao Trần Mạnh (đời thứ 11) ) thành lập, Chi nhánh họ Cao Trần tại Hải Phòng do cụ Cao Trần Thoan (đời thứ 11) ) làm trưởng chi nhánh, Chi nhánh họ Cao Trần tại Hà Nội do ông Cao Văn Hồng (đời thứ 12) làm trưởng chi nhánh.

Bên cạnh đó cũng không ít thành viên không mấy quan tâm đến điều đó. Còn có những ý kiến trách móc thậm chí thù oán người thân họ hàng, bản thân họ không cảm thông với quá khứ lịch sử hoặc không có lòng vị tha thiếu ý chí tự phấn đấu vươn lên. Lượng thành viên này chiếm số ít.

Sau khi công trình xây dựng nhà thờ Họ Cả hoàn thành là việc biên tập lịch sử dòng họ, viết Tộc Phả và Gia Phả để hậu duệ hiểu và nắm được thông tin đầy đủ về dòng họ, gia đình, người thân của mỗi chúng ta một cách đầy đủ và sâu sắc hơn.